يک شبکه اجتماعی، مجموعهای از موجوديتها و روابط بین آنها را بازنمايی میکند. روابط اجتماعی روزمره افراد جامعه، شبکه ارتباطات تلفنی، شبکههای اجتماعی مجازی و شبکه نویسندگان مقالات، نمونههايی از شبکههای اجتماعی هستند. با گسترش روزافزون شبکههای اجتماعی، بر اهمیت آنها افزوده شده است و تحليل اين شبکهها کاربردهای متنوعی يافته است. بهويژه، مدیران و تصمیمسازان چنین شبکههایی نیازمند سیستمهایی هوشمند برای پشتیبانی تصمیم در جهت آیندهپژوهی و مدیریت این شبکهها هستند. این سیستمهای تصمیمیار، امکان تعريف پارامترهای مسأله اجتماعی موردنظر و تحليل “چه میشود اگر” را برای تصمیمسازان فراهم میسازد. يکی از روشهای موجود در این زمینه، شبيهسازی رایانهای است. در این رویکرد، میتوانیم شبکه موردنظر را شبيهسازی کنيم و سناریوهای مختلف را روی آن بیازماييم و نتايج را بررسی کنيم. شبيهسازی، روشی مؤثر برای بررسی نظريهها و يا طراحی نظريههای جديد در حوزههای مختلف اجتماعی است. هدف این رساله پژوهشی، ارائه راهکارهایی برای برخی خلأهای پژوهشی برای رسیدن به یک سیستم تصمیمیار مبتنی بر شبیهسازی شبکههای اجتماعی است. در سیستم موردنظر، مدیر (تصمیمساز) میتواند ويژگیهای شبکه اجتماعی موردنظر را تعیین کند، يک شبکه مصنوعی با اندازه و خواص موردنظر تولید کند، سناریوها و فرایندهای مختلف را در این شبکه به اجرا بگذارد و نتيجه شبیهسازی را مشاهده و بررسی کند.
یکی از مسايل مهم این پژوهش، تولید شبکههای اجتماعی مصنوعی، به منظور استفاده در فرایند شبیهسازی است. شبکههای مصنوعی، گرافهایی تصادفی هستند که از نظر ساختاری، شبیه شبکه موردنظر (شبکه هدف) هستند. در میان مدلهای تولید شبکه مصنوعی، روش جامع و مانعی که برای همه کاربردها و همه شبکههای هدف مناسب باشد وجود ندارد. در این رساله، چارچوبی برای تولید شبکههای مصنوعی ارائه کردیم که برمبنای حل چند زيرمسأله استوار است. زيرمسأله اول، استخراج ويژگیهای ساختاری مهم از شبکههای اجتماعی است. در این بخش، روشی برای کمیسازی توزيع درجه در شبکههای اجتماعی ارائه کردیم، که دقیقتر از روشهای موجود است و وابسته به اندازه شبکه نیست. زيرمسأله دوم، نیاز به یک معیار شباهت بین ساختارهای شبکههای اجتماعی است. در این بخش، روشی ارائه کردیم که دقيقتر و کاراتر از روشهای موجود است. زيرمسأله سوم، انتخاب مدل مولد مناسب برای تولید شبکههای اجتماعی است. در این بخش دو روش مختلف پیشنهاد کردهایم که هر دو دقيقتر از روشهای موجود هستند. زيرمسأله چهارم، تنظيم مدل انتخاب شده با کمک پارامترهای مناسب برای تولید شبکههایی مشابه شبکه هدف است. در این زيرمسأله نیز روشی دقيق و مقاوم نسبت به نويز ارائه کردهایم. با توجه به پیوستگی زيرمسألههای مورداشاره، این رساله یکی از اولین و گستردهترين پژوهشها در زمينه انتخاب، تنظيم و ارزيابی هوشمند مدلهای مولد شبکههای اجتماعی محسوب میشود. در نهایت، ارائه مدل و معماری نرمافزاری برای شبیهسازی شبکههای بزرگ، نیازمندی مهمی است که در این مسأله نیز به ارائه یک مدل مرجع اولیه نرمافزاری پرداختهایم.